ඇමෝනියා නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය විමසා බලමු

අද දිනයේ අප ඔබට ගෙන එන්නේ රසායන විද්‍යාව විෂයට අදාල පාඩමක්. එනම් කාර්මික රසායනය යටතේ ඇති එක්තරා වැදගත් පාඩමක් වන ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය පිළිබඳවයි. මෙය උසස් පෙළ රසායන විද්‍යාව හදාරන නංගිලා මල්ලිලාට ඉතා වැදගත් පාඩමක් වේ යැයි අප විශ්වාස කරමු. එසේනම් කියවා ඔබේ දැනුම වැඩි කරගන්නා ලෙස ඔබෙන් ඉල්ලා සිටිමු.

ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය

නයිට්‍රජන් සහ හයිඩ්‍රජන් ප්‍රතික්‍රියා කරවා ඇමෝනියා නිපදවා ගත හැකි බව පරීක්ෂණාගාර ක්‍රමයක් ලෙස පළමුව සොයා ගන්නා ලද්දේ පීට්ස් හේබර් විසිනි.මේ ක්‍රමය පසුව මහා පරිමාණ කර්මාන්තයක් බවට වැඩි දියුනු විය .

ඇමෝනියම්  නිෂ්පාදනය කරන ක්‍රමවේදය හේබර් ක්‍රමය ලෙස හදුන්වනු ලැබේ.මෙහිදී නයිට්‍රජන් හා හයිඩ්‍රජන් නියමිත අනුපාතයට අනුව මිශ්‍ර කිරීමෙන් ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය කරයි.

ඇමෝනියා නිෂ්පාදනය කිරීමට හේබර් ක්‍රමයේදී යොදා ගන්නා නියමිත උෂ්ණත්ව, පීඩන හා උත්ප්‍රේරක පිළිබඳව සොයා බලමු.

උෂ්ණත්වය

ඇමෝනියා නිපදවන ප්‍රතික්‍රියාව තාප දායක ප්‍රතික්‍රියාවක් වන නිසා වැඩි ඇමෝනියම් ඵලදාවක් ලබාගැනීමට ප්‍රතික්‍රියා මිශ්‍රණයේ උෂ්ණත්වය අඩු කල යුතුය .එහෙත් උෂ්ණත්වය අඩු කරන විට සීග්‍රතාවය අඩු වන නිසා විවිධ උෂ්ණත්වය පීඩන යොදා අත්හදා බැලීමෙන් ඉහළම ඇමෝනියම් ඵලදායක් ලබා ගැනීමට සුදුසු වන උෂ්ණත්වය සෙල්සියස් අංශක 450ක් පමණ වන බව සොයාගෙන ඇත. මේ නිසා ඇමෝනියම් නිෂ්පාදනයට හේබර් ක්‍රමයේදී සෙල්සියස් අංශක 450ත් 550ත් අතර උෂ්ණත්වයක් යොදාගනු ලබනවා. ප්‍රතික්‍රියාව තාප දායක වන නිසා මෙවැනි උෂ්ණත්වයක් යොදන විට දිගින් දිගටම උෂ්ණත්වය වැඩි වී ඇමෝනියා ඵලදාව අඩු විය හැකි නිසා පිටතින් සිසිල් කර අවශ්‍ය උෂ්ණත්වය පවත්වා ගත යුතුය.

පීඩනය

ඇමෝනියා නිපදවන ප්‍රතික්‍රියාව වායුමය අණු සංඛ්‍යාව අඩු වන දිශාවට සිදුවන්නක් බැවින් ලේචැට්ලියර් මූලධර්මය අනුව පීඩනය වැඩි කිරීමෙන් ඉහළ ඇමෝනියා ඵලදාවක් ලබා ගත හැකිය. එසේ වුවත් අධි පීඩන උපකරණ වල මූලික වියදම මෙන්ම නඩත්තු පිරිවැයද අධික වේ.මේ නිසා වායු ගෝල 250ත් 350ත් අතර පීඩනයක් යොදා ගනු ලබයි.

උත්ප්‍රේරක 

යම් ප්‍රතික්‍රියාවකට උත්ප්‍රේරක යෙදීමෙන් එහි සීග්‍රතාවය වැඩි කර ගත හැකිය. හේබර් ක්‍රමයේදී උත්ප්‍රේරක ලෙස යකඩ කුඩු යොදා ගන්නා අතර උත්ප්‍රේරක වර්ධක ලෙස කුඩා ප්‍රමාණ වලින් පොටෑසියම් ඔක්සයිඩ් සහ ඇලුමිනියම් ඔක්සයිඩ් භාවිතා කරයි.

ඇමෝනියම් සෑදෙන විට නිෂ්පාදන කුටිය තුල ඇමෝනියම් සාන්ද්‍රණය වැඩි වීමෙන් ප්‍රතික්‍රියා සීග්‍රතාවය අඩුවන නිසා වැඩි පීඩනයක් යටතේ සෑදුන ඇමෝනියා ද්‍රව කර ඉවත් කර ගැනීමෙන් ඇමෝනියා ඵලදාව තව දුරටත් වැඩි කර ගනු ලබයි.ඇමෝනියම් නිපදවීම සඳහා අමුද්‍රව්‍ය ලෙස නයිට්‍රජන් වායුව සහ හයිඩ්‍රජන් වායුව යොදා ගනියි. මේ සඳහා නයිට්‍රජන් යොදා ගන්නේ වාතය ද්‍රව කර භාගික ආසවනය කිරීමෙනි. හයිඩ්‍රජන් වායුව ලබාගන්නේ නැප්තා හෝ භූමි වායුව මගිනි. නැප්තා වලින් ලැබෙන හෙක්සේන් හෝ භූමි වායුවෙන් ලැබෙන මීතේන්, හුමාලය මගින් හයිඩ්‍රජන් බවට පරිවර්තනය කිරීමෙනි.

මීට අමතරව ඔක්සිජන් මගින් අර්ධ වශයෙන් ඔක්සිකරණයෙන්ද හයිඩ්‍රජන් වායුව ලබා ගත හැකිය.

ඇමෝනියා නිෂ්පාදන ක්‍රියාවලිය 

ඇමෝනියා වල ප්‍රයෝජන 

නයිලෝන් , ප්ලාස්ටික් වැනි බහු අවයව නිපදවීමට.

ඔස්වල්ඩ් ක්‍රමයෙන් නයිට්‍රික් අම්ලය නිපදවීමට.

යූරියා, ඇමෝනියම් සල්ෆේට්, ඇමෝනියම් නයිට්රේට් වැනි පොහොර වර්ග නිපදවීමට.

බොර තෙල් වල ආම්ලික සංරචක උදාසීන කිරීමට .

සල්ෆර්  අඩංගු ඉන්ධන දහනයේදී පිටවන සල්ෆර්  ඔක්සයිඩ් උදාසීන කිරීම සඳහා ඇමෝනියා පිටාර පාලක පද්ධති වලට යොදා ගැනේ.

අප ජලය පිරිපහදු කිරීමේදී PH පාලකයක් ලෙස සහ ද්‍රාවණ තත්වයේදී දුබල ඇනායන හුවමාරු රෙසින පුනර්ජනනය සඳහාද භාවිතා කරයි.

රබර් නිෂ්පාදන කර්මාන්තයේදී ස්වභාවික සහ කෘතීම රබර් කිරි වල අකාල කැටි ගැසීම් වලකා එවා ස්ථායිකරණය සඳහා යොදා ගනියි.

ආහාර පාන , පෙට්‍රො රසායන ද්‍රව්‍ය සහ සීත ගබඩා කර්මාන්ත ආශ්‍රිත කාර්මික ශීතකරණ පද්ධති වල ශීත කාරකයක් ලෙස භාවිතා කරයි.

මෙම ලිපිය ඔබගේ මිතුරන්ටත් කියැවීමට සමාජ ජාල වෙතට බෙදා ගන්න........